Sosyal Medya Kullanımı ve Psikolojik Etkileri

Sosyal medya kullanımı günümüzde, hayatımızın en önemli araçlarından biri haline geldi. Yaşanan teknolojik gelişmelerin etkisiyle birlikte sosyal medyanın kullanımı da önemli ölçülerde arttı. Nitekim sabah gözümüzü açtığımız andan itibaren, gece gözlerimizi kapayana kadar geçen süreçte sosyal medya ile iç içe günlerimizi geçirmekteyiz.

Sosyal medya ağlarında çok sık zaman geçirilmesi pozitif ve negatif etkileri beraberinde getiriyor.

Sosyal medya; bilgiye erişim, eğitim, sosyal bağlantılar kurma, iş fırsatlarına ulaşma, sosyal destek grupları oluşturma gibi alanlarda olumlu ve pozitif olarak hayatımıza etki edebilir.

Ne yazık ki sosyal medyanın negatif etkileri de mevcuttur. Bu platformlarda bulunan yanlış bilgilere erişim, yanlış reklamlar dezavantaj ve negatif etki oluşturur. Aynı zamanda sosyal medya platformları bireylerin hayatlarında; başkalarıyla kıyaslama, onay, sorunlu internet kullanımı, bağımlılık ve anksiyete gibi olumsuz etkilere neden olabilmektedir.

Sosyal Medya ve Kendimizi Başkalarıyla Kıyaslama Arasında Nasıl Bir İlişki Bulunur?

Yapılan araştırmalarda sosyal medya kullanımının özellikle gençlerin; giyim seçimlerini, yemek yiyecekleri restoranları seçimlerini, kendilerini nasıl ifade etmeleri gerektiğine kadar pek çok alanda etkilediği belirtilmektedir. Sosyal medya platformları kişilerin hayatlarını en güzel şekliyle yansıttığı platformlardır. Bu platformlarında çoğunlukla; en güzel, en mutlu, en başarılı anlar paylaşılmaktadır. Sosyal medya üzerinden sıklıkla bu anlara maruz kalıyor olmak kişilerin kendi hayatlarını başkalarıyla kıyaslamalarına yol açabilmektedir. Bu kıyaslamaların genellikle gerçekçi olmayan biçimde en güzel, en mutlu, en başarılı anlar yani idealize edilmiş versiyonlar üzerinden yapılmasından ötürü kişilerde yetersizlik, değersizlik gibi olumsuz hisler oluşabilmektedir.

Sosyal medya platformları bireylerin, onay arayışını tetikleyen ve bireylerin kendilerini başkalarına kıyaslamasına yol açmaktadır. Sosyal medya üzerinden alınan beğeniler öz değer algısına doğrudan etki edebilmektedir. Sosyal medyanın bu şekilde bireylerin değerlerini belirleyen bir araç oluşturması, özellikle gençler arasında daha yaygın ve etkili bir hal almıştır.Türk gençlerinin sosyal medya kullanım alışkanlıklarının incelenmiş olduğu bir araştırmada, kız çocukları arasında daha yaygın olduğu yapılan araştırmalarda belirlenmiştir. Araştırmada kız çocukları sosyal medya platformları üzerinden paylaşımlara bakarak kendilerini özellikle beden-kilo gibi alanlarda kıyaslama yaptıklarını, bu durumun da dış görünüşlerinden dolayı kendilerini mutsuz ve özgüvensiz hissetmelerine neden olduğu belirtilmiştir.

Sosyal Medya Onay Alma İhtiyacına Nasıl Etki Eder?

Sosyal medya platformlarının bir diğer önemli etkisi de onay alma ihtiyacıdır. Başkaları tarafından beğenilmek, takdir edilmek sosyal onay ihtiyacımızla ilgilidir. Bu onayı kişiler sosyal medya platformlarında ”beğeniler, yorumlar, paylaşımlar” üzerinden sağlamaktadır. Kendimizi bu onaylar, beğeniler ve yorumlar üzerinden kıyaslamaya ve değerlendirmeye başladığımızda sürekli olarak başkalarının onayına ihtiyaç duyabilir ve sosyal medya platformlarına bağımlılık geliştirebiliriz.

Kişiler sosyal medya platformları üzerinde gördükleri en güzel, en mutlu, en başarılı ve en iyi fiziksel özellikleri ideal olarak belirleyebilmektedir. Sosyal olarak kabul gören, onaylanan her ne ise kişiler bunu kendilerine uyarlamaya çalışabilir ve kendilerini olduklarından farklı yani olduklarından zayıf, uzun, başarılı olarak gösterebilirler.

Sosyal Medya Kaygı Seviyemize Nasıl Etki Eder?

Sosyal medya platformlarında sürekli maruz kalınan bilgi akışı ve etkileşimler, bireylerin kaygı seviyesini artırabilir. Bildirimler, mesajlar ve akışta hızlıca güncellenen içerikler, sürekli bir uyarılma hali yaratır. Bu da, dinlenme ve sakinleşme yeteneğimizi azaltarak kronik stres ve kaygıya neden olabilir.

Sosyal medya platformları aynı zamanda, sosyal kaygı ve iletişim kaygısını arttıran bir ortam olabilir. Sosyal kaygı ve iletişim kaygısı zorluğu yaşayan kişiler gerçek hayattaki sosyal etkileşimlerden kaçınarak, sosyal medya gibi dijital platformlarda daha fazla vakit geçirebilirler. Bu durum, çoğunlukla sosyal medya ortamlarını yüz yüze iletişime göre daha az kaygı verici bulmalarından kaynaklanır. Ancak, bu da sosyal medya kullanımının artmasına ve problemli internet kullanımına yol açabilir.

Sosyal Medyanın Olumsuz Etkilerinden Nasıl Korunabiliriz?

Teknoloji geliştikçe sosyal medya platformları günlük rutinimizin ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Sosyal medya platformlarının olumlu pek çok katkısının yanı sıra bir çok dezavantajı bulunmaktadır. Dezavantajlara karşı önlem almak ve korunmak mümkündür. Sosyal medyanın olumsuz etkilerinden korunmanın en önemli yollarından biri sosyal medya kullanımımızı daha bilinçli ve kontrollü hale getirmektir. Bu durum sosyal medyanın üzerimizde yarattığı kaygıyı azaltabilir. Sosyal medya platformlarının nasıl çalıştığını, bizi nasıl etkilediğini farketmemiz bu platformlara ayırdığımız zamanları yönetebilmemiz açısından önem taşımaktadır.

Sosyal medya platformlarından maruz kalınan yoğun bilgi akışı da zaman zaman bizi olumsuz etkileyebilmektedir. Bu yoğun bilgi akışına maruz kalmak kaygı seviyemizi arttırabilir. Bu nedenle belirli zamanlarda sosyal medya kullanımını sınırlandırmak ve zihni dinlendirmek önem taşımaktadır. Bu sınırlandırmayla birlikte gerçek dünya ile bağ kurup, sosyal destek kaynaklarımızı kullanmak psikolojik sağlamlığımızı güçlendirmemiz açısından önem taşımaktadır.

Sosyal medya platformlarının bizleri olumsuz etkilediği bir diğer alan ise kendimizi başkalarıyla kıyaslamadır. Kendimize karşı nazik ve anlayışlı olmak önemlidir. Ayrıca kendimizi sosyal medya platformlarında gördüğümüz, kişilerin gerçek halleriyle uyuşmayan yani sadece en iyi hallerini paylaştıkları halleriyle kıyaslamak yerine kendi değerlerimize ve başarılarımıza odaklanmak tatmin duygusunun oluşmasına fırsat sağlayabilir. Bu şekilde, sosyal medyanın olumsuz etkisini azaltabilir ve daha sağlıklı bir benlik algısı geliştirebiliriz.

Kaynaklar;

Aktan, E. (2018). Sosyal medya ve sosyal kaygı: Sosyal medya kullanıcıları üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 35-53.
Büyükçorak, M., & Dinç, M. (2020). Sosyal medyanın aşırı kullanımının psikolojik etkileri ve türk gençlerinin sosyal medyayı kullanım özellikleri. Psikoloji Araştırmaları, 1(1), 30-33.
Gökkaya, F., Deniz, İ., & Gedik, Z. (2020). Sosyal medya bağımlılığının sosyal onay ihtiyacı ve beden memnuniyeti ile ilişkisi. Klinik Psikoloji Dergisi, 4(2), 94-105.
Kıran, S., Küçükbostancı, H., & Emre, İ. E. (2020). Sosyal medya kullanımının kişiler üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(4), 435-441.

Yaşantı Psikoloji