Romantik İlişkilerde Kıskançlık

Yakın ilişkilerde kıskançlık duygusuyla sıklıkla karşılaşabiliriz. Partnerimizi kıskanmanın arkasındaki nedenleri anlamak, bu duygularla başa çıkmak ve sağlıklı bir ilişki kurmak adına önemlidir.

Kıskançlık çok farklı şekillerde tanımlanmış ve anlatılmıştır. Kıskançlık, önemli bir ilişkinin kaybedilmesi veya bozulma riskinin algılanmasıyla tetiklenen karmaşık bir tepki olarak tanımlanmıştır (Akt. Demirtaş ve Dönmez, 2006). Kıskançlık, bireyin yaşadığı toplumdan kaynaklı bir duygu olarak kabul edilebilir, çünkü bu duygu, sosyal ilişkilerin sürdürülmesiyle ilgili davranışlardan ortaya çıkar. İnsan sosyal bir varlıktır ve kurulan ilişkilerde ortaya çıkan kıskançlık duygusu, kurgu, rekabet ve şüphe gibi duygulardan etkilenir.

Kıskançlık, kadın ve erkek ilişkilerinde sahiplenme anlamıyla uzun yıllardır ilişkilendirilmiş olsa da aslında öğrenilmiş bir duygu olarak günümüzdeki rekabetçi sistemden kaynaklanmaktadır. Kıskançlık duygusu, toplumdaki bireylerin kendilerini başkalarıyla karşılaştırma, daha iyi olma, daha çok kazanma ve daha başarılı olma baskısıyla ilişkilidir. Ancak, kıskançlık bir duygu durumu olmasına rağmen, aşırı ve kontrolsüz bir şekilde yaşanması bireye zarar verebilir.

Partnerimizi Neden Kıskanırız?

Bireylerin kıskançlık yaşamasına neden olan ve kıskançlığı tetikleyen pek çok olay ya da neden olabilir. Pines (1992), romantik ilişkilerde kıskançlığın bireylerin içinde bulunduğu kültür, önceki ilişkileri ve aile yapısındaki dinamiklerin bireyleri etkilemesi sonucunda oluşan bireysel yatkınlıkla kıskançlığı tetikleyecek olay arasındaki etkileşimle oluştuğunu belirtmektedir (Akt. Sümer, 2017).

Kıskançlık; sosyal, ekonomik ve psikolojik olmak üzere üç ana nedenden kaynaklanabilmektedir (Kayrak, Çaplı, Aksakallı, Karaaziz; 2013).

• Sosyal nedenler; işsizlik, dışlanma, iletişim bozukluğu, beğenilmeme, çekişme, tercih edilme, kıyaslanma gibi faktörlerden oluşmaktadır.

• Ekonomik nedenler; maddi imkânlar, ekonomik durumlar veya kişinin fazla para kazanması gibi faktörlerden oluşmaktadır.

• Psikolojik nedenler; özgüven, değer kaybı, tembellik, ego, doyumsuzluk, yetersiz görülme ve aşırı rekabet içerisinde bulunma gibi faktörlerden oluşmaktadır. Bunlara ek olarak geçmiş travmalar ve bağlanma stillerinin de kıskançlık duygusunu etkileyen faktörlerden olduğu söylenebilir.

Kıskançlığın İlişkisel Sorunlara Etkileri

Kıskançlık, bir ilişkide pek çok olumsuz etkiye yol açabilir. Bu etkilerin başında iletişim problemleri gelir. Kıskançlık, açık iletişimi engelleyerek, partnerler arasında anlayışsızlığa ve kuşkulara neden olabilir. İletişimdeki bu bozukluklar, duygusal bağın zayıflamasına ve uzun vadede ilişkinin sarsılmasına yol açabilir.

Bununla birlikte, sürekli kıskançlık duyguları, partnerler arasında güvensizlik oluşturabilir ve uzaklaşmaya sebep olabilir. Güvensizlik duyguları, ilişkideki bağlılığı sarsarak, partnerler arasındaki duygusal yakınlığı azaltabilir. Bu durum, ilişkinin kalitesini olumsuz etkileyerek partnerler arasında duygusal mesafeye sebep olabilir.

Kıskançlık aynı zamanda kontrol sorunlarına da neden olabilir. Kıskanç bir partner, diğerini kontrol etme ihtiyacı duyabilir ve bu durum ilişkide dengesiz bir güç dinamiği yaratabilir. Kontrol sorunları, partnerin bireysel özgürlüğünü sınırlayarak, ilişkide gerginlik ve çatışmalara yol açabilir.

Sonuç olarak kıskançlık, ilişkisel dinamiklerde olumsuz etkilere neden olabilir, ancak bu durumla başa çıkma ve sağlıklı bir ilişki geliştirme imkanı vardır. Açık iletişim kanallarını korumak, partnerler arasında empatiyi sürdürmek, güven oluşturmak ve ortak çözümler bulmak, kıskançlıkla baş etmenin ve daha sağlıklı bir ilişki inşa etmenin temel adımlarıdır. Bu yaklaşımlar, bireylerin kıskançlık duygularını anlamalarına, paylaşmalarına ve üzerinde çalışmalarına yardımcı olarak, ilişkideki olumsuz etkileri en aza indirebilir.

Kaynaklar;

Demirtaş, H. A., & Dönmez, A. (2006). Yakın ilişkilerde kıskançlık: Bireysel, ilişkisel ve durumsal değişkenler. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(3), 181-191.

KAYRAK, M. E., ÇAPLI, M., AKSAKALLI, G., & KARAAZİZ, M. (2023). Kıskançlık Duygusu İle İlgili Bir Derleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(3), 1079-1090.

Sümer, S. (2017). Romantik ilişkilerde bağlanma stilleri, romantik kıskançlık ve ilişki doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Master's thesis, Hasan Kalyoncu Üniversitesi).