Ergenlerde Yeme Bozukluğu

Yeme bozuklukları, yetersiz ya da aşırı gıda alımı içeren, diğer yandan ruhsal etkilere dayanan ve fiziksel sonuçlara yol açabilen bir ruh sağlığı problemidir. Yeme bozukluklarının başlangıcı ergenlik döneminde veya erken erişkinlikte görülür. Yapılan araştırmalarda  yeme bozukluğu olan kişilerin yüzde 95'inin 12 ila 25 yaşları arasında olduğu saptanmıştır. 

Yeme Bozukluğu ile ilgili diğer istatistikler aşağıdaki gibidir.

• Lise öğrencileri arasında, kızların yüzde 44'ü ve erkeklerin yüzde 15'i kilo vermeye çalışıyor.
• Yeme bozukluğu olan kişilerin sadece yüzde 10'u tedavi görüyor.
• Her 62 dakikada bir kişi yeme bozukluğu nedeniyle ölüyor.
• Kadınlar için genç anoreksi ölüm oranı, genç kızlar için tüm ölüm nedenlerinin oranından 12 kat daha yüksektir.
• Anoreksiya veya bulimia olan gençlerin yarısında tam iyileşme görülmüştür.

 

Ergenlerde görülen yeme bozuklukları fiziksel ve duygusal olarak yıkıcı olabilir. Aşırı kilo kaybı, fiziksel görünümdeki değişiklikler, yorgunluk, anksiyete ve depresyon gibi belirtiler gençler için tehlikeli ebeveynler için korkutucudur. Yeme bozukluğu söz konusu olduğunda profesyonel yardım mutlaka gereklidir.

Ergenlerde Yeme Bozukluğu

Yeme bozukluğu zihinsel bir sağlık problemidir. Yeme  bozuklukları, anoreksiya, bulimia ve aşırı yeme bozukluğunu/tıkınırcasına yeme rahatsızlığını içerir.

Yeme bozukluğu olan ergenler karamsar, endişeli veya depresif olma eğilimindedirler. Yeme bozukluklarından muzdarip olan çoğu ergen, bir problemleri olduğunu inkar etmektedir. Birçok durumda, yiyecekle olan ilişkilerinden başka her şeyi suçlama eğiliminde olabilirler.

Yemek yeme, herkes için günlük yaşamın bir parçasıdır. Yeme bozukluğuna sahip bir ergen için yemek yememek, kilo almamak ya da alınan kilonun hemen verilmesi günlük yaşam uğraşı haline dönüşür. Zihinleri sürekli bu döngüyle meşgul olan ergenler için yemek yemek ciddi bir stres kaynağına dönüşür. Bir süre sonra ergenlerin günlük düşünceleri ve algıları yeme bozukluğu tarafından yönetilmeye başlar.

Birçok genç insan yemek yeme ve beden algısı sorunları ile mücadele etmektedir. Ancak, tüm bu yeme sorunları ve yeme bozukluğu arasındaki farkı bilmek önemlidir.

Ergenlerde yeme bozukluğu belirtileri

Son zamanlarda ergenlerde yeme bozuklukları sıklıkla görülür hale gelmiştir. Bu nedenle ebeveynlerin belirti ve semptomları bilmesi önemlidir. Buradan hareketle, ergenlerde yeme bozukluklarının kapsamını ve ciddiyetini anlamamız gerekmektedir.

Yeme bozukluğunun belirti ve semptomlarını öğrenmek söz konusu olduğunda, bu bozuklukların hem davranışsal hem de fiziksel semptomları ortaya koymak rahatsızlığı anlamamıza yardımcı olacaktır.

Yeme bozukluğunun davranışsal belirtileri

1. Yemekten kaçmak için bahaneler uydurma
2. İhtiyacı olmadığı halde sürekli diyet yapmak
3. Kilo vermek için aşırı spor veya egzersiz yapmak
4. Gizlice yiyecek saklamak ve özellikle geceleri yalnız başına yemek yeme
5. Bozuk ve biçimsiz bir vücut görüntüsü; vücut dismorfisi (birinin görünümünde algılanan bir kusur üzerinde takıntılı bir odaklanma)
6. Müshil, diyet hapı ve kilo vermeye yardımcı olan maddelerin zorunlu kullanımı
7. Kalorilere ve kalorik alımlara karşı yoğun ve takıntılı bir odaklanma
8. Kilo alımları veya kilo kaybını tartışma konusundaki isteksizlik
9. Yemek yemenin beklendiği sosyal durumlara katılmaya karşı direnç gösterme
10. Yemek sırasında veya hemen sonrasında banyo kullanımını uzatmak

Bu davranışsal işaretler normal çocukluk gelişiminden ergenliğe geçerken de görülebilir. Yine de, gençler tekrar tekrar bu davranışların bir kısmını gösterdiğinde, ebeveynler daha fazla araştırma yapmalıdırlar. Tüm yeme bozukluğunun uyarı ve işaretleri herkes tarafından dikkate alınmalıdır.

Yeme bozukluğunun fiziksel belirtileri

1. Sağlıksız kilo verme veya kilo alma
2. Aşağı yukarı aynı ölçüde tekrarlanan kilo döngüsü
3. Kabızlık veya kusma
4. Ciltte kızarıklık veya kuru cilt
5. Diş minelerinde erozyon, diş çürükleri
6. Saç dökülmesi ve / veya tırnak kalitesinde düşüş
7. Açıkça görülen  yorgunluk ve uykusuzluk belirtileri
8. Düzensiz adet görme veya adet eksikliği
9. Fiziksel yaralanmalarda vücutta kolayca çürük oluşması

 Ergenlerde yeme bozukluğuna sebep olan risk ve faktörler

1. Genetik faktörler

Kalıtım bu tür bozukluklarda önemli bir rol oynar. Yemek yeme bozuklukları sıklıkla ailelerde toplanır. İkiz çalışmaları gösteriyor ki, genetik faktörlerin dahil olduğu Anoreksiya Bulimia ve Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu risk faktörlerinin yüzde 40 ila 50'sini oluşturduğunu ortaya koymuştur.

2.Beynin işleyişi

Yeme bozuklukları ile beyin işleyişi arasında ciddi bir bağlantı vardır. Görüntüleme çalışmaları yeme bozukluklarını çoğu zaman düzensiz beyin işleyişiyle ilişkilendirmiştir.

3.Mükemmeliyetçilik ve psikolojik faktörler

Son zamanlarda yapılan çalışmalarda yeme bozuklukları gençlerde mükemmeliyetçilikle bağdaştırılmıştır. Bazı ergenler için, yeme bozuklukları ebeveyn beklentileri ve katı düşünme biçimleriyle körüklenebilir.

4.Çocukluk çağı travmaları

Çocukluk çağı travma öyküsü, ergenlerde yeme bozukluğu riskini artırabilir. Çözülmemiş bir çocukluk çağı travması kırmızı bir çizgidir. Travmatik olayların yaşanması da risk seviyesini yükseltebilir.

5. Sosyal faktörler ve akran/mahalle baskısı

Çocuklukta obezite, akranları tarafından alay edilmesi önemli bir risk faktörüdür. Ayrıca, genç bireylerde ortalamanın altında olan vücut oranları, toplum gözünde idealleştiren medya görüntü ve figürleri bu baskıyı etken olarak kılmakta ve olumsuz yönde etkilemektedir.

Erken Müdahalenin Önemi

Tüm bu anlatılanların ışığında bilinmesi gerekir ki, yeme bozuklukları cinsiyete özgü değildir. Toplum algısında genellikle yeme bozukluğunun genç kızlarda olduğu düşünülmektedir. Hem genç kızlar hem de genç erkekler yeme bozukluğundan muzdarip olabilir.

Yeme bozukluğu görülen gençlerin %33'ü kilolarını kontrol etmek için sağlıksız yöntemlere başvurduğunu itiraf etmiştir. Bu yöntemler arasında sigara içmek, iştahlarını kesmek için yasadışı ilaçlar kullanmak, öğün atlamak, pamuk yutmak ve müshil veya diyet haplarının yanlış kullanımı sayılabilir.

Verilen mücadeleyi daha da karmaşıklaştırmak için yeme bozukluğu olan gençler bu durumu çok iyi bir şekilde gizleyebilir. Sessizce acı çeken yeme bozukluğu olan ergenler, belirtilerini gizleme konusunda ustalaşabiliyor.

Yeme bozukluklarının tehlikeleri göz önüne alındığında, erken müdahale çok önemlidir. Aslında amaç, uzun vadeli sağlık sonuçları ortaya çıkmadan önce, gelişiminin başlangıcında sorunu ele almaktır. Çözülmediği takdirde yeme bozuklukları kalıcı sağlık sorunlarına ve hatta ölüme neden olabilir.

Kaynakça:
Siyez, D. "Yeme Bozukluğu Olan Çocuklar Ve Ergenler Etiyolojisi İle İlgili Çalışmalar, Müdahale, Değerlendirme Ve Tedavi". Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi

Türk M, Taner Gürsoy Ş, Ergin I. Kentsel bölgede lise birinci sınıf öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Genel Tıp Derg 2007

urconi G, GuarcelloM, Maccarini L, Cignoli F, Setti S, Bazzano R, Roggi C. Eating habits and behaviors, physical activity. Nutritional and food safety knowledge and beliefs in an adolescent Italian population. J Am Coll Nutr 2008

Çeviri: Yaşantı Psikoloji