Cinsel kimlik nedir?

Cinsellik ve cinsellikle ilgili kavramlar, toplumsal hayatta merak konusu olan fakat birçok insanın bir tabu olarak baktığı, rahatsızlık ve kaygı unsuru olarak gördüğü bir durumdur.  Kaygı ve rahatsızlığın sebebinin cinselliğe yüklenen anlamdan kaynaklandığı söylenebilir.

Örneğin toplumda belli bir kesimin cinselliğe konuşulmaması gereken bir unsur olarak baktığından cinsellik kişilerin konuşmaktan çekindiği bir konu haline gelmiştir. Cinsellik yalnızca cinsel organları değil, cinsel organlarla birlikte psikoloji, sosyal hayat, kültür gibi birçok faktörü kapsamaktadır. Cinsellikle ilgili birçok farklı kavram mevcuttur. Cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel yönelim bu kavramlardan bazılarıdır.

Bu kavramları açıklayacak olursak;

Cinsiyet; kişinin biyolojik olarak kadın ya da erkek olması gibi değişmeyen, herkes tarafından kabul edilen bir kavramdır.

Cinsel kimlik; kişinin duygusal veya cinsel ilgi duyduğu kişilerle ilgili olarak kendi cinsiyetini nasıl algıladığıdır. Bireyin algıladığı cinsiyetini kabullenmesi, duygu ve davranışlarında buna uygun davranması cinsel kimliğinin varlığını gösterir. Cinsel kimlik, dışarıdan gözlemlenebilen cinsiyet özelliklerinden ziyade, bireyin düşünce ve duygularıyla ilgilidir. Kısacası, kişinin kendi kimliğini nasıl görüp algıladığıyla ilgilidir. Dolayısıyla bireyin dışarıdan gözlenebilen özellikleri onun cinsel kimliğini göstermeyebilir. Bireyin dış görünüşü, seçtiği arkadaşlar, davranış biçimleri her zaman onun cinsel kimliğini göstermez.

Cinsel yönelim ise; cinsel kimlikten farklı olarak kişinin duygu beslediği tarafa yönelmesidir. Bir başka deyişle, kişinin duygusal ve cinsel olarak etkilendiği cinsiyet ya da cinsiyetleri ifade eder. Cinsel kimlik ve yönelim ile ilgili yaygın kullanılan terimlere baktığımızda; insanın cinsel yöneliminin karşı cinse yönelik olmasına heteroseksüel, kendi cinsine homoseksüel/eşcinsel, her iki cinse birden olmasına biseksüel ismi verilmektedir.

Cinsel Kimlik Gelişimi

Birey, kendi cinsiyetine özgü tutum ve davranışları nasıl kazanır?

Öğrenme kuramına göre, kişinin cinsiyet rollerini kazanmaya başladığı dönem ilk çocukluk dönemidir ve ilerleyen yaşlarda da kişi bu rolleri kazanmaya devam eder. Bu süreç içerisinde ilk çocukluk dönemi, cinsel kimlik gelişiminin temelini oluşturur ve daha sonraki dönemlerde edinilen kazanımlarla ergenlik yıllarında tamamlanır. Erken çocukluk döneminde cinsel kimlik gelişimi konusunda anne ve babaya ayrı bir sorumluluk düşer. Özellikle çocuğun ilk çocukluk döneminde cinsel konulara yoğunlaşan ve ön planda olan merakı, doğru ve tatmin edici bir şekilde giderilmelidir. Sorulan sorulara tatmin edici cevapların verilmemesi, çocuğun cinselliği gizlenmesi gereken, dolayısıyla suç unsuru içeren bir şey olduğunu düşünmesine sebep olabilir. Bundan dolayı ebeveynlerin öncelikle çocuğun gelişim dönemini ve özelliklerini iyi bilmesi ve sorulan soruları bu yönde cevaplandırması gerekir. Cinsel özdeşimin oluşmaya başladığı ilk çocukluk döneminde, çocuğun aile ile olan ilişki ve etkileşimi, cinsel kimlik gelişiminde önemli rol oynar.

Çocuğun cinsel kimlik gelişimine model oluşturan ebeveynin varlığı veya yokluğu, cinsel kimlik gelişiminde büyük bir etkiye sahiptir. Aynı zamanda ebeveynlerin cinsel konulara karşı tutum ve davranışları da cinsel kimlik gelişimini etkileyen bir unsurdur. Cinsel konulardan bahsedilmesine izin vermemek, baskılayıcı bir tutum sergilemek veya tam tersi ihmalkar ve serbest tutumlar sağlıksız cinsel kimlik gelişimine zemin oluşturabilir.  

Sonuç olarak sağlıklı cinsel kimlik gelişimi için çocukların ergenlik öncesi dönemde ve sonrasında bu konuda bilinçlendirilmeli çocuğun cinsellikle ilgili korku ve kaygısı giderilmelidir.

Cinsel Kimlik Gelişiminde Etkili Olan Faktörler

Cinsel kimlik gelişiminde çeşitli faktörlerin etkili olduğunu söylemek mümkündür. insel kimlik gelişiminde en önemli etkenlerden biridir. Anne ve babanın kendi cinsiyetlerine özgü rollerini yerine getirmemesi durumunda çocuğun bocalaması söz konusu olabilmektedir. Bundan dolayı aile bireylerinin sözleri, davranışları ve hareketleri cinsel kimlik gelişiminde önemli yer tutar. Çocuğun uygun özdeşim kurabileceği ebeveyn ilişkilerinin olmaması ya da zayıf olması da cinsel kimlik gelişimini olumsuz etkileyebilir. Bir diğer etken olarak sosyal medyayı sayabiliriz. Medyanın kişilerin cinselliği tanımasında ve rolleri öğrenmesine önemli etkisi vardır. Ayrıca, ailede toplumsal cinsiyet rollerinin ne şekilde algılandığı da çocukların cinsel gelişimlerini etkileyen faktörlerden bir tanesidir. Kadının toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde kısıtlandığı bir aile ortamında yetişen bir kız çocuğunun kendi cinsel kimliğine mesafelenme ihtimali vardır. Cinsel kimlik gelişimini etkileyen bu faktörler dışında da kuşkusuz pek çok faktör vardır. Aile içi şiddet, aile içi iletişim bozuklukları, aile içinde destek mekanizmalarının yoksunluğu, ebeveynlerin suçlayıcı tutumları da bunlardan bazılarıdır.

Sağlıklı cinsel kimlik gelişimi için nelere dikkat edilmelidir?

Kişilik gelişiminde temel nitelik taşıyan cinsel kimliğin sağlıklı gelişebilmesi için, ebeveynlerin öncelikle çocuğun merakını tatmin edici ve yanlış olmayan bir biçimce gidermesine yardımcı olması gerekir. Çocuğa verilecek cinsel gelişimle ilgili bilgiler, çocuğun gelişim dönem ve özellikleri dikkate alınarak verilmelidir. Bunun için ebeveynler, çocuğun gelişim dönemi ve özelliklerini iyi bilmeli, buna göre bir yaklaşım sergilemelidir.

Yaşantı Psikoloji