İlişkilerde Öfke ile Nasıl Baş Edilir?

Öfkeyi Anlamak

Öfke, kişilerin deneyimlemiş olduğu olaylar sonucunda hissettiği olumsuz bir duygudur. Öfke genellikle; kişinin tehlikede hissettiğini, kontrolünü yitirdiğini ya da haksızlığa uğradığını düşündüğü durumlarda ortaya çıkabilir. İlişkiler; sevgi, mutluluk ve bağlılığı içerir ancak bazen çatışmalar ya da öfke de ilişkinin bir parçası olabilmektedir. Öfke tepkisi, kişilerin ilişkilerinde karşılaştıkları problemler veya çevreleriyle yaşadıkları çeşitli durumlar karşısında ortaya çıkabilir.  Aynı zamanda öfke, ifade edildiği kişiye yönelik olmasa bile ilişkide varlığını belli etme eğiliminde olan doğal ve normal bir insani duygudur. Kişiler öfkeyi, ilişki de dahil olmak üzere en sevdikleriyle olan etkileşimlerinde gösterebilirler.

Öfkenin İlişkilere Yansıması Nasıl Olur?

Öfke, sağlıklı bir şekilde ifade edilmediğinde zararlı olabilecek güçlü bir duygudur. Özellikle ilişkilerde öfkenin kontrol edilememesi istenmeyen bazı sonuçları beraberinde getirebilir. Bu sonuçlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:

-Sağlıklı ilişkiler; sağlıklı iletişim, belirli sınırlar/anlaşmalar, saygı ve karşılıklı destek üzerine kuruludur. Öfke, kontrolsüz ve zararlı bir şekilde ifade edildiğinde bu unsurları zedeleyebilecek güce sahiptir. İlişkideki her iki tarafın da kendilerini güvensiz hissetmesine ve iletişimin bozulmasına neden olabilir.

-Sağlıklı bir iletişimin olmadığı ve kişilerin kendisini güvende hissetmediği bir ilişkide güven kaybolur. Partnerler daha sonra ilişkideki kararlılıklarını ve umutlarını kaybedebilirler. 

-Öfke, ilişkideki kişiler arasında duygusal anlamda mesafeye sebep olabilir. Bunun bir sonucu olarak kişiler birbirlerine karşı açık ve samimi olmakta zorlanabilirler.

-Öfke, kişiler arasındaki problemlerin çözümsüz kalmasına neden olarak problemleri olduğundan daha fazla derinleştirebilir.

İlişkilerde Öfke Döngüsü

İlişkiler, karşılıklı destek ve saygıyı içeren temellere ihtiyaç duyar. Öfke, bu temel ilkelere uymayan şekillerde ifade edilirse bir kısır döngüye dönüşebilir. Örneğin partnerlerden birisi öfkesini saldırgan ve yıkıcı bir şekilde ifade ederse, öteki taraf kendisine saygısızlık edildiğini ve adaletsiz davranıldığını hissedebilir. Bu durum kişide, kırgınlık ve hayal kırıklığı ile karşılık verme isteğini doğurarak partnerin davranışıyla aynı şekilde hatta daha agresif bir şekilde tepki vermesi ile sonuçlanabilir. Bu da ilişkideki öfkenin karşılıklı olarak kısır bir döngüye girmesine neden olabilir.

Öfkeyi Tetikleyen Faktörler: İlişkilerdeki Stres Kaynakları

İlişkilerde öfkeyi tetikleyebilecek birden fazla faktör mevcuttur ancak bu faktörler her ilişki için aynı değildir. Bu etkenler ilişkinin yapısına, ilişkideki kişilere ve çevresel koşullara göre farklılık gösterebilir. İlişkilerde öfkeye neden olabilecek stres kaynaklarından bazıları şunlardır:

-İletişimde Yaşanan Aksaklıklar: İlişkide partnerler arasında yaşanan iletişim problemleri; örneğin kişilerin birbirlerini yanlış anlama, suçlanmış hissetme, eleştirildiğini düşünme gibi sonuçlarından dolayı öfkelenmesine neden olabilir. Dolayısıyla romantik ilişkilerde suçlayıcı veya eleştirel bir dil kullanılması öfkeyi tetikleyebilecek önemli bir unsurdur.

-Ekonomik Problemler: Bazen, ilişki içindeki ortak ekonomik sorumluluklar, borçlar ya da tarafların harcama alışkanlıkları iki kişi arasında gerginliğe ve öfkeye sebep olabilir.

-Güvenin Sarsılması: Aldatma, taraflar arasında birbirlerinden gizlenen bilgiler vb. faktörler ilişkide hayal kırıklığı ve öfkeye yol açabilir.

-Çevresel Faktörler: Aile içindeki sorunlar, arkadaşlar arasında gelişen olumsuz olaylar, toplumsal rol beklentileri veya işle ilgili stresler, taraflar arasında öfkenin kaynağı olabilir.

-Geçmiş Travmalar: Tarafların varsa önceki ilişkilerinden kaynaklanan travmaları veya erken döneme ait olumsuz deneyimleri, kişilerin mevcut ilişkilerine etki edebilir ve öfkenin tetikleyicisi olabilir.

Bu ve buna benzer çeşitli faktörler, bir ilişkide öfkenin neden kaynaklandığını anlamak için dikkate alınabilir.

İlişkilerde Öfke ile Nasıl Baş Edilir?

Sağlıklı ve sürdürülebilir bir ilişki için öfke ile başa çıkmak önemli bir beceridir. Bunun için kişilere yardımcı olabilecek bazı durumlar şunlardır:

-Öncelikle öfke duyan kişinin öfkenin hangi sebeplerden kaynaklandığını ve kendisini nasıl hissettiğini anlaması önemlidir. Kişinin bazı belirsizlikleri ortadan kaldırması öfkesini daha iyi kontrol edebilmesini sağlayabilir.

-Öfkenin kişi tarafından açıkça ve dürüstçe ifade edilmesi ancak bunu yaparken suçlayıcı ve eleştirel bir dil kullanmaması önemlidir.

-Öfke duyan kişinin partnerinin nasıl hissettiğini ve bakış açısını anlamaya çalışması karşılıklı anlayışı artırabileceğinden öfkeyi azaltabilir.

-Kişi öfkelenmeye başladığını hissettiğinde konuşulan konuya ara vermek için biraz zaman isteyebilir.

-Öfkeyi hissetmeye başladığı anda fiziksel bazı değişimleri deneyebilir. Öfke bedensel tepkileri de beraberinde getiren güçlü bir duygu olduğu için bedensel regülasyon için beş duyu ile algılanan kimi uyaranlar değiştirilebilir. Örneğin, odanın ısısını değiştirmek için bir pencere açmak, sıcak veya soğuk baskın bir tadı olan bir içecek tüketmek, dingin ya da hareketli bir müzik açmak gibi davranışlarda öfke kontrolünde işlevsel olabilir.

-Eğer kişinin öfkesi ilişkiyi önemli derecede etkiliyorsa uzman desteği alınabilir. Profesyonel yardım, kişinin öfkesini daha etkili biçimde yönetmesinde, iletişim problemlerini çözmede ve ilişkinin güçlenmesinde yardımcı olacaktır.
 

Kaynakça;

-How to Handle Anger in Your Relationship, Sanaa Hyder, (The Gottman Institute)

-Control anger before it controls you. Available at. (American Psychological Association)